E.S.E.R vs C.S.E στην Ευρώπη: τι είναι, σε τι διαφέρει και ποιος πρέπει να εκπαιδευτεί

Κοινοποιήστε στα Social ή εκτυπώστε το άρθρο

Αξιολογήστε το άρθρο!

[Σύνολο: 0 Μέσο: 0]

Η ενασχόλησή μου με την εκπαίδευση σε περιορισμένους χώρους ξεκίνησε το 2016, αρχικά στη Γερμανία και στη συνέχεια στο Aberdeen της Σκωτίας, όπου εκπαιδεύτηκα ως εκπαιδευτής εκπαιδευτών στο αντικείμενο «είσοδος και διάσωση σε περιορισμένους χώρους».

Το 2018 μετέφερα την εκπαίδευση αυτή στην Ελλάδα, παρουσιάζοντάς την σε βιομηχανίες αλλά και σε σώματα ασφαλείας. Ο στόχος μου ήταν να αναδείξω τη σημασία της αναγνώρισης των επικίνδυνων χώρων και να ενισχύσω το επίπεδο τεχνογνωσίας σχετικά με τις διαδικασίες ασφαλούς εργασίας και διάσωσης σε αυτούς.

Έκτοτε, τα δεδομένα έχουν αλλάξει σημαντικά και θεωρώ πως προς το καλύτερο. Σήμερα αρκετές εταιρείες, αλλά και δημόσιοι φορείς, έχουν εντάξει τέτοια προγράμματα εκπαίδευσης στη λειτουργία τους, πάντα εντός του νομικού πλαισίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης και με βάση τα διεθνή πρότυπα για την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία.

Συχνά μου ζητούν να εξηγήσω. ποιες είναι οι βασικές διαφορές μεταξύ των δύο ειδών εκπαίδευσης: της ναυτιλιακής (E.S.E.R) και της βιομηχανικής (C.S.E). Στόχος αυτού του άρθρου είναι να αποσαφηνίσω τα σημεία διαφοροποίησης, με αναφορά στις απαιτούμενες γνώσεις, τον εξοπλισμό και το νομοθετικό πλαίσιο.

Ορισμοί Ακρωνύμων

E.S.E.R (Enclosed Space Entry & Rescue – Είσοδος/Διάσωση σε κλειστούς χώρους στη ναυτιλία)

Εφαρμόζεται αποκλειστικά σε πλοία και ναυτικές εγκαταστάσεις.
Βασίζεται στα πρότυπα IMO/SOLAS και στις «Αναθεωρημένες Συστάσεις για είσοδο σε κλειστούς χώρους επί πλοίων» (IMO A.1050(27)).
Οι ασκήσεις είναι υποχρεωτικές τουλάχιστον κάθε δύο μήνες για τα μέλη πληρώματος που έχουν σχετικά καθήκοντα (SOLAS III/19).

C.S.E (Confined Space Entry/Rescue – Εργασία/Διάσωση σε περιορισμένους χώρους στη βιομηχανία)

Εφαρμόζεται σε χερσαίες εγκαταστάσεις όπως δεξαμενές, φρεάτια, σιλό, δίκτυα, εγκαταστάσεις επεξεργασίας κ.ά.
Ρυθμίζεται από την ευρωπαϊκή νομοθεσία για την υγιεινή και ασφάλεια (οδηγία 89/391/ΕΟΚ και οδηγία 2009/104/ΕΚ για τον εξοπλισμό εργασίας), καθώς και από εθνικούς κανονισμούς, π.χ. HSE Confined Spaces Regulations 1997 στο Ηνωμένο Βασίλειο και DGUV 113-004, 103-004, BGI 534 στην Γερμανία.

Βασικές διαφορές E.S.E.R vs C.S.E Κανονιστικό πλαίσιο:

- E.S.E.R: SOLAS III/19 (υποχρεωτικές ασκήσεις ανά ≤2 μήνες) + IMO A.1050(27) για διαδικασίες εισόδου/διάσωσης.
- C.S.E: ΕΕ 2009/104/ΕΚ (εξοπλισμός εργασίας & ειδικοί κίνδυνοι) + εθνικοί κανόνες (π.χ. HSE 1997)∙ δεν υπάρχει ενιαίο «ευρωπαϊκό» πρόγραμμα ασκήσεων, αλλά απαιτείται κατάλληλη εκπαίδευση/διαδικασίες και σχέδιο διάσωσης.

Περιβάλλον & κίνδυνοι:

- E.S.E.R: δεξαμενές φορτίου/ballast, βαθιά διπύθμενα, χώροι αλυσίδας, ναυτιλιακές ιδιαιτερότητες (κίνηση πλοίου, πρόσβαση/εκκένωση μέσω καταπακτών, φορτία με πτητικά/τοξικά). Ορισμοί/συστάσεις IMO.
- C.S.E: σιλό, φρεάτια, αγωγοί, βιομηχανικές δεξαμενές, εγκαταστάσεις επεξεργασίας, δίκτυα κοινής ωφέλειας. Ορισμός/παραδείγματα HSE.

Πρότυπα εξοπλισμού (ΕΝ): και οι δύο χρησιμοποιούν ευρωπαϊκά πρότυπα ΜΑΠ/συστημάτων διάσωσης, π.χ.:

- EN 1496, EN 341, ΕΝ 402, ΕΝ 1146, ΕΝ 136, ΕΝ 137, ΕΝ 14593-1, κ.α.
- (συμπληρωματικά συχνά EN 360/795 κ.ά.)

Δεξιότητες που απαιτούνται για την είσοδο σε αυτούς τους χώρους Κοινές δεξιότητες (E.S.E.R & C.S.E):

Αναγνώριση κινδύνων, εκτίμηση ρίσκου, έλεγχος ατμόσφαιρας (O₂/εκρηκτικότητα/τοξικότητα) και εξαερισμός.
Διαδικασία άδειας εισόδου, ρόλοι ομάδας (entrant/attendant/supervisor).
Χρήση φορητών ανιχνευτών αερίων, επικοινωνία μέσω πομποδέκτη, lock-out/tag-out, σχέδιο διάσωσης πριν την είσοδο.
Τεχνικές διάσωσης: τριπόδο/βραχίονας, συσκευές ανύψωσης EN 1496, συσκευές καθόδου EN 341, φορεία, τεχνικές οριζόντιας/κάθετης μεταφοράς.

Ιδιαίτερες δεξιότητες E.S.E.R (ναυτιλία):

Εφαρμογή των SOLAS/IMO απαιτήσεων, καταγραφή ασκήσεων στο ημερολόγιο, εξοικείωση με χώρους πλοίου (δεξαμενές, διπύθμενα).
Χρήση E.E.B.D/S.C.B.A σε ναυτικό περιβάλλον, διαχείριση πρόσβασης μέσω στενών καταπακτών, συντονισμός με γέφυρα/μηχανοστάσιο. (Στοιχεία περιεχομένου άσκησης κατά SOLAS/IMO).

Ποιοι πρέπει να εκπαιδευτούν

E.S.E.R (ναυτιλία): όλα τα μέλη πληρώματος που είναι πιθανό να συμμετάσχουν σε είσοδο/διάσωση σε κλειστούς χώρους (deck, engine, officers/ratings). Η συμμετοχή σε άσκηση ανά ≤2 μήνες είναι υποχρεωτική για όσους έχουν σχετικά καθήκοντα.
C.S.E (χερσαίες εγκαταστάσεις): τεχνικοί συντήρησης, εργολάβοι δικτύων, προσωπικό εγκαταστάσεων επεξεργασίας, βιομηχανίες τροφίμων/χημικών, εργοτάξια υποδομών, ομάδες βιομηχανικής πυρασφάλειας/διάσωσης, εργοδηγοί/επόπτες, εργοδότες που οφείλουν να διασφαλίσουν κατάλληλη εκπαίδευση και σχέδιο διάσωσης σύμφωνα με την 2009/104/ΕΚ και τους εθνικούς κανονισμούς.

Τι απαιτεί η νομοθεσία

Ευρωπαϊκό & Ελληνικό πλαίσιο: Η οδηγία 2009/104/ΕΚ (για τον εξοπλισμό εργασίας) και το Π.Δ. 17/1996 στην Ελλάδα επιβάλλουν στον εργοδότη να κάνει εκτίμηση κινδύνου και να παρέχει κατάλληλη εκπαίδευση σε όσους εργάζονται ή επιτηρούν εργασία σε περιορισμένους χώρους.
Κλειδί: η εκπαίδευση πρέπει να είναι τεκμηριωμένη και επαρκής για το συγκεκριμένο ρίσκο.

Τι θα πρέπει να ζητήσετε από έναν πάροχο εκπαίδευσης

Ευθυγράμμιση με SOLAS/IMO (για E.S.E.R) ή με ευρωπαϊκή/εθνική νομοθεσία (για C.S.E).
Πρακτικές ασκήσεις σύμφωνα με τα προβλεπόμενα EN και χρήση όλων των απαραιτήτων Μ.Α.Π.
Τεκμηρίωση εγγράφων: ημερολόγιο ασκήσεων (ναυτιλία), άδειες εργασίας, εκτίμηση αξιολόγησης κινδύνου, σχέδιο/πλάνο διάσωσης.
Ρεαλιστικά σενάρια (κάθετη και οριζόντια πρόσβαση/είσοδο, περιορισμένα ανοίγματα μέσω ειδικών ανθρωποθυρίδων, απομάκρυνση θύματος με ειδική ακινητοποίηση).
Εκπαίδευση σε όλα τα απαιτούμενα Μ.Α.Π , όπως συσκευές διαφυγής, αναπνευστικές συσκευές ανοιχτού κυκλώματος, φορητούς πομποδέκτες, φορητούς ανιχνευτές αερίων και τρόπους μέτρησης, ζώνες ασφαλείας και μέσα για την ορθή ανύψωση, κάθοδο και απεγκλωβισμό. Προαιρετικά θερμικές κάμερες, τσάντες διάσωσης (rescue protection systems).

Mια από τις πολλές ερωτήσεις που δέχομαι επίσης, είναι αν είναι υποχρεωτικό ο εκπαιδευόμενος να έχει πιστοποίηση IRATA ή ITRA. Η απάντηση μου είναι, όχι δεν είναι καθώς δεν απαιτείται. αλλά σίγουρα θεωρείται προσόν και επιθυμητή δεξιότητα.

Τι είναι IRATA και ITRA

IRATA: (Industrial Rope Access Trade Association). Πιστοποιεί τεχνικούς για εργασία με σχοινιά και εργασία σε ύψος. Είναι απαραίτητη όταν η πρόσβαση σε περιορισμένο χώρο γίνεται με τεχνικές rope access. (περισσότερο για διασώστες προτείνεται)
ITRA: (International Technical Rescue Association). Παρέχει εκπαίδευση/πιστοποίηση σε τεχνική διάσωση (rope, confined space, vehicle, swiftwater κ.λπ.). Χρήσιμη για ομάδες διάσωσης ή εργολάβους υψηλού κινδύνου, αλλά όχι νομικά υποχρεωτική.

Τι χρειάζεται πρακτικά στην Ελλάδα

Εκπαίδευση “Confined Space Entry & Rescue” από αναγνωρισμένο κέντρο εκπαίδευσης με πιστοποιητικό, το οποίο να καλύπτει διεθνείς και τοπικές νομοθεσίες.
Τεκμηρίωση: Βεβαίωση συμμετοχής ή πιστοποιητικό του εκπαιδευόμενου που ο εργοδότης μπορεί να δείξει σε έλεγχο Επιθεώρησης Εργασίας.
Ανανέωση/επαναληπτική εκπαίδευση: συνήθως κάθε 2–3 χρόνια ή νωρίτερα αν αλλάξουν οι διαδικασίες/εξοπλισμός.
IRATA/ITRA: μόνο αν η πρόσβαση στον χώρο ή η διάσωση απαιτεί, σχοινοδιάσωση, τότε λειτουργούν ως πρόσθετη εξειδίκευση.

Κάλυψη εργοδότη σε ατύχημα σε περιορισμένο χώρο

Νομικό πλαίσιο (Ελλάδα & ΕΕ)

Οδηγία 89/391/ΕΟΚ και 2009/104/ΕΚ → Υποχρεώνουν τον εργοδότη να εξασφαλίζει την υγεία και ασφάλεια των εργαζομένων.
Ν. 3850/2010 (Κώδικας ΥΑΕ)
Π.Δ. 17/1996 (εναρμόνιση με 89/391/ΕΟΚ)
Π.Δ. 305/1996 (εργοτάξια)

Αυτά καθιστούν τον εργοδότη υπεύθυνο να αποτρέπει κινδύνους και να τεκμηριώνει μέτρα πρόληψης.

Τι πρέπει να έχει κάνει ο εργοδότης πριν την εργασία

Για να καλύπτεται σε περίπτωση ελέγχου ή δικαστικής διερεύνησης, ο εργοδότης πρέπει να αποδείξει ότι:

Έγινε γραπτή εκτίμηση επαγγελματικού κινδύνου για περιορισμένους χώρους.
Υπάρχει διαδικασία «Άδειας Εισόδου».
Οι εργαζόμενοι είναι κατάλληλα εκπαιδευμένοι (Confined Space Entry & Rescue training).
Υπάρχει σχέδιο διάσωσης (rescue plan) πριν από κάθε εργασία.
Ο εξοπλισμός (ανιχνευτές αερίων, τρίποδα, Α.Σ.Α.Κ, ζώνες ασφαλείας κ.λπ.) είναι πιστοποιημένος (CE/EN) και σε καλή κατάσταση (συντηρημένος).
Επιτήρηση/Αναμονή εξωτερικού ατόμου σε όλη τη διάρκεια της εργασίας.
Τήρηση αρχείων: καταγραφή εκπαίδευσης, ελέγχων εξοπλισμού, αδειών εισόδου, ημερολόγια ασκήσεων.

Σε περίπτωση ατυχήματος Αν ο εργοδότης έχει τεκμηριωμένα όλα τα παραπάνω:

Καλύπτεται νομικά, γιατί αποδεικνύει ότι έλαβε όλα τα “εύλογα και αναγκαία μέτρα”.
Η ευθύνη μπορεί να περιοριστεί σε απρόβλεπτο γεγονός ή ατομικό λάθος εργαζομένου.

Αν λείπει εκπαίδευση, η εκτίμηση κινδύνου, το πλάνο διάσωσης ή καταγραφή:

Ο εργοδότης θεωρείται παραλείψας υποχρεώσεις ΥΑΕ.
Υπάρχουν συνέπειες: διοικητικές (πρόστιμα ΣΕΠΕ), αστικές (αποζημιώσεις), ποινικές (ακόμη και φυλάκιση σε σοβαρό ατύχημα με θάνατο).

Ασφαλιστική κάλυψη

Το ΙΚΑ/ΕΦΚΑ αναγνωρίζει εργατικά ατυχήματα και καλύπτει ιατρικά έξοδα, αλλά:
- Αν διαπιστωθεί ότι ο εργοδότης παρέλειψε υποχρεώσεις ΥΑΕ, το ΙΚΑ/ΕΦΚΑ μπορεί να στραφεί αναγωγικά εναντίον του για τα ποσά που κατέβαλε.
Εταιρικά ασφαλιστήρια ευθύνης εργοδότη καλύπτουν αστικές αξιώσεις, μόνο αν ο εργοδότης είχε συμμορφωθεί με τις νόμιμες υποχρεώσεις.

Εν κατακλείδι , ο εργοδότης καλύπτεται:

Μόνο εφόσον έχει αποδείξει ότι έχει λάβει όλα τα μέτρα ΥΑΕ (εκτίμησης κινδύνου, εκπαίδευσης, πλάνο διάσωσης, καταγραφή).
Αν υπάρχει τεκμηριωμένη εκπαίδευση confined space και συμμόρφωση με την ελληνική και ευρωπαϊκή νομοθεσία.

Σε διαφορετική περίπτωση, η ευθύνη βαραίνει αποκλειστικά τον εργοδότη με πιθανές ποινικές, αστικές και διοικητικές συνέπειες. Στο επόμενο άρθρο, θα αναλύσω τις απαραίτητες δεξιότητες που πρέπει να έχει ένας διασώστης περιορισμένων χώρων για να φέρει εις πέρας το έργο της διάσωσής, χωρίς να θέσει τον εαυτό του ή άλλους σε κίνδυνο. Θα εστιάσω επίσης στην εκπαίδευση σε αυτό το αντικείμενο στην Ελλάδα και τα διαθέσιμα κέντρα εκπαίδευσης που μπορούν να εκδώσουν πιστοποίηση.

Άρθρο του Ιωάννη Σ. Ρέτσιου

Ο Ιωάννης Σ. Ρέτσιος είναι σύμβουλος Health & Safety και εκπαιδευτής μέσων ατομικής προστασίας, με περισσότερα από 20 χρόνια εμπειρίας πεδίου. Εξειδικεύεται στον εξοπλισμό και τις λύσεις αντιμετώπισης για επικίνδυνα υλικά (Haz.Mat) και καταστάσεις έκτακτης ανάγκης C.B.R.N.e., παρέχοντας ολοκληρωμένη τεχνογνωσία σε οργανισμούς και επαγγελματίες που δραστηριοποιούνται σε απαιτητικά περιβάλλοντα. | https://www.linkedin.com

Πηγές